KMT 2013 nr 3 Pobierz PDF

Katarzyna E. Zabratańska,

Religijność ludowa w systemie wartości – między pogaństwem a chrześcijaństwem w filmie Jana Jakuba Kolskiego „Cudowne miejsce” (1995)

Źródło: Katarzyna E. Zabratańska, Religijność ludowa w systemie wartości – między pogaństwem a chrześcijaństwem w filmie Jana Jakuba Kolskiego „Cudowne miejsce” (1995), "Kultura - Media - Teologia", 2013( 14) nr 3, s. 20-47.

DOI: 10.21697/kmt.14.2

Celem artykułu jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie o przemiany tradycyjnej społeczności wiejskiej w dobie modernizmu. Poprzez analizę postaw bohatera, jego percepcji rzeczywistości, postaramy się zidentyfikować możliwości działań profilaktycznych wobec destrukcji prymarnej tożsamości ludowej. Kluczowym pojęciem dla naszych eksploracji będzie zjawisko, czy też pojęcie „przemiany”, któremu poddaje się główny bohater jednostkowy. Badający trendy przemian w obszarze religii dostrzegają już pewne symptomy zmian, zwracając uwagę na kilka ich przyczyn. Po pierwsze, na indywidualizm, w wyniku którego wartości, postawy i zachowania są w coraz większym stopniu uzależnione od indywidualnych wyborów, a nie np. od tradycji. Po drugie, na proces racjonalizacji, który powoduje, że normy moralne będą stopniowo wypierane przez zasady racjonalności. Wreszcie, że uzasadnienia religijne wypierane są przez eksplikacje racjonalnej kalkulacji. To między innymi zmienia stosunek do sacrum i do Kościoła instytucjonalnego. Stąd, różne propozycje, a wśród nich alternatywa traktowania wiary religijnej jako swoistego towaru (tzw. koncepcja rynkowa) – „biorę to, co mi z religii najbardziej odpowiada”. Mamy więc do czynienia z relatywizmem poglądów i zachowań. Wreszcie sama religijność pod wpływem procesów sekularyzacyjnych zaczyna zmieniać się. Mimo, że religia dla wielu jeszcze ludzi jest „zbiorem kompensatorów i obietnicą przyszłej nagrody oraz chroni np. przed patologiami”, to jej oddziaływanie zdaje się być ograniczane przez wspomniane zasady racjonalności. Szczególnie wyraźnie widać to na przykładzie opinii Polaków na temat zachowań moralnych.

O autorach

mgr Katarzyna E. Zabratańska

ORCID: (nieznany)